Bệnh lang ben – Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Lang ben là một bệnh ngoài da do vi nấm gây ra tạo những đốm màu sáng  không đồng đều. Đây là một bệnh rất thường gặp tại Việt Nam ở mọi lứa tuổi đặc biệt là lứa tuổi thanh thiếu niên 15-25 tuổi là nhóm người dễ bị mắc bệnh nhất tập trung ở lưng và mặt, cổ ảnh hưởng rất lớn đến thẩm mỹ. Do đó dù không nguy hiểm nhưng lại là một bệnh lý được đặc biệt quan tâm. Bài viết sau đây sẽ tổng hợp một số kiến thức cần biết nói chung của bệnh lang ben

Nguyên nhân bệnh lang ben

Bệnh lang ben là tình trạng da tổn thương do nấm chủ yếu là vi nấm Malassezia furfur (còn gọi là Pityrosporum orbiculare). Loại nấm này ký sinh trên lớp thượng bì da với số lượng thấp và hầu như không gây bất kỳ triệu chứng gì của bệnh. Tuy nhiên khi có điều kiện thuận lợi nấm sẽ sản sinh và phát triển mạnh trong quá trình phát triển nấm tiết ra chất zelaic – chất này làm chậm tốc độ vận chuyển melanin gây tác động đến sắc tố da gây giảm hay tăng bất thường vùng da có nấm kí sinh và hình thành tổn thương da.

Những điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển mạnh chủ yếu liên quan đến việc tăng tiết mồ hôi và chất dầu. Nấm men sẽ hấp phụ dầu để phát triển và mồ hôi tăng tiết cũng làm tăng khả năng bám dính của nấm. Các yếu tổ gây tăng tiết mồ hôi và dầu bao gồm:

• Thời tiết nóng ẩm
• Rối loạn tuyến bã nhờn
• Hormone thay đổi do đó lứa tuổi dễ mắc bệnh nhất là tuổi dậy thì từ 15-25 tuổi ở cả nam và nữ, sự thay đổi hormone còn xảy ra ở phụ nữ có thai và cho con bú
• Vệ sinh kém
• Yếu tố tuổi tác ảnh hưởng đến khả năng tiết dầu của da, thường tăng tiết ở người trẻ, thanh thiếu niên, giảm tiết ở người già
• Ngoài ra theo thống kê với người thừa cân béo phì hay chế độ ăn uống không phù hợp, thường xuyên rượu bia cũng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn do gây suy giảm miễn dịch hay phụ nữ dùng thuốc ngừa thai cũng có nguy cơ do ảnh hưởng đến hormone

Triệu chứng lang ben

Bệnh lang ben có triệu chứng khá điển hình và dễ nhận biết. Một số triệu chứng thường gặp của bệnh, bao gồm:

• Da xuất hiện các đốm có màu trắng, nâu hoặc hồng
• Bề mặt đốm bằng phẳng, không ngứa/ ngứa ít và có ranh giới tương đối rõ so với những vùng da lân cận
• Màu sắc của vùng da bị ảnh hưởng có thể thay đổi do một số yếu tố. Thống kê cho thấy, tổn thương giảm sắc tố (có màu trắng) thường gặp vào mùa hè.
• Thương tổn có màu hồng hoặc nâu thực chất là hệ quả do phản ứng viêm do nấm gây ra
• Lang ben có xu hướng lan rộng thành từng mảng lớn hoặc phát triển nhiều đốm nhỏ, mọc khu trú ở một (vài) vùng da
• Bệnh lang ben gây tổn thương da có hình đa cung hoặc bình bầu dục, kích thước dao động từ 1 – 3cm
• Thường xuất hiện ở lưng, cổ, ngực, mặt và chủ yếu ảnh hưởng đến phần trên của cơ thể
• Lang ben hầu như không gây đau và có thể xuất hiện triệu chứng ngứa rát do phản ứng cào/ gãi lên tổn thương da
• Tổn thương do lang ben có vảy da mịn và dễ cạo

Phân loại và nguy cơ lây nhiễm

Gồm 4 loại cùng nguyên nhân nhưng khác nhau về biểu hiện bệnh:

• Lang ben đỏ: trên da có những chấm màu đỏ như dát hồng ban nhìn giống như bị hắc lào, dị ứng, mề đay. Chủ yếu nguyên nhân liên quan đến suy giảm miễn dịch
• Lang ben trắng: da bị loang trắng, đốm trắng do giảm sắc tố da. Trên da có những đốm trắng đơn độc nhỏ hoặc vết loang rộng, có vảy dễ bong khi cào nhẹ
• Lang ben đen: có những mảng da sậm màu hơn do tăng sắc tố da thậm chí thành màu đen than
• Lang ben nâu: những vùng da ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời sẽ xuất hiện nhiều đốm nâu cà phê sữa, màu hồng đất,…

Dạng hay gặp nhất là lang ben trắng và thường gặp ở người tuổi dậy thì. Đối với tuổi dậy thì mắc bệnh do sự thay đổi hormone thì triệu chứng sẽ tự biến mất sau một thời gian. Đối với bệnh do miễn dịch thì có thể điều trị tuy nhiên nguy cơ tái phát khá cao có thể thành bệnh mạn tính

Những đốm màu trên da có vảy dễ bong tróc theo đó có thể mang theo tế bào vi nấm để lây nhiễm sang người khác gặp điều kiện thuận lợi sẽ phát triển thành bệnh

Điều trị bệnh lang ben như nào

Lựa chọn điều trị ưu tiên là điều trị tại chỗ với thuốc bôi hay dầu gội tùy theo vị trí bệnh. Đối với người tổn thương lan rộng, tái phát nhiều lần hay không đáp ứng với dùng thuốc điều trị tại chỗ thì sẽ được chỉ định dùng thuốc đường toàn thân

Các loại lang ben gần như là nguyên nhân do nấm gây nên các điệu trị bằng thuốc tây y là giống nhau

Điều trị tại chỗ:

• Thuốc kháng nấm: thuốc điều trị đặc hiệu đối với bệnh lang ben và các bệnh da liễu do nấm, có tác dụng kìm hãm sự phát triển của nấm và phá hủy màng tế bào của nấm để diệt nấm và cải thiện tổ thương da. Các loại thuốc bôi chống nấm thường được dùng gồm có Ciclopirox, Terbinafine và Ketoconozole. Nếu xảy ra ở vùng đầu, có thể dùng dầu gội chứa Ketoconazole trong 14 ngày.
• Dầu gội chứa Selenium sulfide/ Kẽm pyrithioine: Với những trường hợp kháng thuốc chống nấm nhóm azole, có thể thay thế bằng Selenium sulfide/ Kẽm pyrithioine.
• Một số loại thuốc khác: Ngoài ra bác sĩ có thể kê toa thuốc bôi chứa benzoyl peroxide, lưu huỳnh, axit salicylic,…

Khi dùng thuốc kháng nấm sau liệu trình diệt nấm tuy nhiên sắc tố da thì cần thời gian để hồi phục có thể dùng kèm 1 số loại dược mỹ phẩm theo chỉ định của bác sĩ

Điều trị toàn thân:

Điều trị toàn thân chỉ được thực hiện khi tổn thương lan rộng, bệnh tái phát nhiều lần hoặc thất bại trong điều trị tại chỗ (soi tươi da nhận thấy sự hiện diện của nấm men) do nhưng thuốc kháng nấm dùng đường toàn thân có thể gây nhiều tác dụng không mong muốn.

Điều trị toàn thân đối với bệnh lang ben chủ yếu là sử dụng thuốc kháng nấm dạng uống. Thuốc kháng nấm đường uống thường được kê đơn là

• Fluconazole: Dùng 400mg/ 2 lần/ ngày hoặc 300mg/ tuần trong 2 tuần.
• Itraconazole: Sử dụng 400mg/ 2 lần/ ngày hoặc 200mg. ngày trong 5 ngày

Thuốc kháng nấm đường uống gây độc cho gan, vì vậy bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá chức năng gan trước khi chỉ định.

Một số phương pháp dân gian để trị lang ben:

Lưu ý: trước khi dùng các biện pháp dân gian để đắp hay chà xát lên vùng da bị bệnh thì cần vệ sinh sạch sẽ vùng da tổn thương với nước ấm và để khô ráo

Điều trị lang ben đỏ:

• Dùng rau răm: rau răm rửa sạch ngâm nước muối sau đó giã với muối vắt lấy nước cốt bôi lên vùng da bị tổn thương để 15 phút sau đó rửa sạch với nước. Áp dụng hàng ngày
• Dùng củ riềng tươi: dùng 1 củ riềng tươi rửa sạch, giã lấy bã chà nhẹ lên cùng da bị bệnh, dùng băng gạc cố định sau 25 phút thì rửa sạch với nước. Áp dụng 2 lần/ngày
• Dùng chuối xanh: chọn 3 quả chuối xanh non còn nhựa đem rửa và ngâm muối. Sau đó cắt lát mỏng đắp lên vùng da bị bệnh cố định sau 1 tiếng thì rửa với nước sạch. Áp dụng 1 lần/ ngày

Điều trị lang ben trắng

• Ké đầu ngựa: dùng lượng vừa đủ thân và lá rửa sạch rồi nấu nước  chắt nhiều lần dùng để uống trong 3-4 lần
• Nha đam: dùng gel nha đam thoa nhẹ lên vùng da bị bệnh để yên 30 phút rửa lại với nước sạch
• Tinh dầu trà xanh: trộn khoảng 7 giọt tinh dầu trà xanh với 1 muỗng canh dầu dừa tạo thành hỗn hợp kem xoa lên vùng da tổn thương để 30-60 phút sau đó rửa với nước sạch. Áp dụng 2-3 lần mỗi ngày
• Tinh dầu bạch đàn: dùng khoảng 6-7 giọt tinh dầu trộn với 1 muỗng cà phê dầu dừa tạo hỗn hợp thoa lên vùng da bị bệnh để yên 30-40 phút, sau đó rửa với nước sạch. Áp dụng -2 lần mỗi ngày

Một số biện pháp phòng ngừa

• Nên giữ vệ sinh cơ thể, tắm 2 lần/ ngày với xà phòng diệt khuẩn
• Giặt giũ quần áo và vật dụng với nước ấm và phơi dưới ánh nắng để diệt nấm bám lại gây tái nhiễm.
• Với những trường hợp hay tái phát, bác sĩ có thể yêu cầu điều trị dự phòng bằng cách uống Itraconazole với liều 200mg/ ngày (chỉ uống 1 ngày/ tháng trong thời điểm khí hậu nóng ẩm) hoặc có thể dùng dầu gội chứa Ketoconazole hoặc Selenium sulfide thoa lên toàn bộ cơ thể và rửa sạch sau 10 phút (áp dụng 1 lần/ tháng).
• Hạn chế các loại thực phẩm gây tiết nhiều mồ hôi như cà phê, thức ăn chứa nhiều đường, gia vị cay nóng, rượu bia,…
• Tránh tiếp xúc với ánh nắng có cường độ mạnh và hạn chế các bộ môn tập luyện gây đổ nhiều mồ hôi vào mùa nóng.
• Không tiếp xúc với da hoặc dùng chung vật dụng cá nhân của người mắc các bệnh da liễu do nấm tránh nguy cơ lây lan

Lang ben là một bệnh da liễu thường gặp gây ảnh hưởng đến thẩm mĩ khiến người bị bệnh cảm thấy tự ti. Tuy nhiên với các biện pháp phòng ngừa và điều trị bài viết nêu trên mong có thể cung cấp thêm kiến thức về bệnh học cho mọi người. Trong trường hợp đã điều trị nấm mà chưa cải thiện được tình trạng về thẩm mĩ khuyên nên đến các cơ sở thẩm mỹ và được dùng kèm một số loại mỹ phẩm để cải thiện và hạn chế nguy cơ tái nhiễm