Viêm họng – Tất tần tật thông tin về bệnh viêm họng

Cổ họng của bạn đau và rát càng đau hơn khi nuốt. Bạn biết điều gì đó không ổn, nhưng nó tệ đến mức nào? Nó sẽ tốt hơn nếu không có kháng sinh? Hay bạn sẽ cần đến gặp bác sĩ?

Bài viết này để giúp bạn giảm đau họng và để trả lời liệu bạn có thể có các triệu chứng viêm họng liên cầu khuẩn hay không. Bạn sẽ tìm thấy các dấu hiệu và triệu chứng cũng như các lựa chọn điều trị. Điều quan trọng là phải biết điều gì đang gây ra các triệu chứng của bạn, vì phương pháp điều trị các loại nhiễm trùng khác nhau sẽ khác nhau.

Tổng quát về bệnh viêm họng

Viêm họng hay còn gọi là đau họng do có cảm giác đau, ngứa hoặc rát cổ họng thường trầm trọng hơn khi bạn nuốt. Hầu hết bệnh do nguyên nhân từ virus và thường nguyên nhân từ virus thì sẽ tự khỏi. Ngoài ra có thể do vi khuẩn xâm nhập tạo ổ viêm sẽ nghiêm trọng hơn so với viêm do virus, do hút thuốc, dị ứng, các chất kích thích trong không khí (như ô nhiễm, máy lạnh) hoặc la hét quá nhiều

Triệu chứng

Các triệu chứng của đau họng có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Tùy vào từng nguyên nhân có thể kèm theo những triệu chứng khác. Các triệu chứng điển hình bao gồm:

• Đau hoặc cảm giác ngứa ngáy trong cổ họng
• Đau nặng hơn khi nuốt hoặc nói
• Khó nuốt
• Đau, sưng hạch bạch huyết ở cổ hoặc hàm
• Amidan sưng, đỏ
• Các mảng trắng hoặc mủ trên amidan
• Giọng nói khàn hoặc nghẹt

Nhiễm trùng gây đau họng có thể dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng khác, bao gồm:

• Sốt
• Ho
• Sổ mũi
• Hắt xì
• Nhức mỏi cơ thể
• Đau đầu
• Buồn nôn hoặc nôn mửa

Đối với nguyên nhân viêm họng do vi khuẩn thường là một tình trạng viêm nghiêm trọng kéo dài hơn so với những nguyên nhân khác: nuối có thể đặc biệt khó khăn, amidan có thể sưng và có mủ, trẻ có thể cảm thấy buồn nôn hoặc nôn mửa. Nếu không điều trị dứt điểm tình trạng viêm do vi khuẩn có thể dẫn tới viêm một số nơi khác trong cơ thể như viêm tai giữa, sốt thấp khớp, nhiễm khuẩn máu, nhiễm khuẩn xương, ….

Khi nào gặp bác sĩ

Khi có biểu hiện viêm họng ở trẻ cách tốt nhất là nên đưa đi gặp bác sĩ và lưu ý các dấu hiệu và triệu chứng nghiêm trọng như:

• Khó thở
• Khó nuốt
• Chảy nước dãi bất thường, có thể cho thấy không có khả năng nuốt hoặc tắc nghẽn đường hô hấp

Nếu bạn là người lớn, hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn bị đau họng và bất kỳ vấn đề nào liên quan sau đây

• Đau họng dữ dội hoặc kéo dài hơn một tuần
• Khó nuốt
• Khó thở
• Khó mở miệng
• Đau khớp
• Đau tai
• Phát ban
• Sốt cao hơn 38.50C
• Máu trong nước bọt hoặc trong đờm của bạn
• Đau họng thường xuyên tái phát
• Một cục u trong cổ của bạn
• Khàn giọng kéo dài hơn hai tuần
• Sưng ở cổ hoặc mặt của bạn

Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm họng

Nhiễm virus: chủ yếu tình trạng viêm họng cấp tính đều do virus (80% do virus) thường đi kèm theo cảm lạnh thông thường hoặc cúm kéo dài khoảng 5-7 ngày

Nhiễm khuẩn

Ít khi thấy do vi khuẩn trong trường hợp viêm cấp tính nhưng nếu nguyên nhân là do vi khuẩn đều là tình trạng bệnh nặng kéo dài hơn có thể hơn 2 tuần. Vi khuẩn phổ biến nhất là Streptococcus pyogenes (liên cầu nhóm A) gây viêm họng.

Các nguyên nhân khác không phải do viêm nhiễm

• Dị ứng: dị ứng thường do sự thay đổi thời tiết hoặc do tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng như lông thú cưng, phấn hoa, … tạo phản ứng kháng nguyên kháng thể gây nên những biểu hiện như ngứa họng rát họng thậm chí là ho, hắt hơi, chảy nước mũi thường có thể kèm theo viêm mũi và viêm mắt dị ứng
• Độ khô. Không khí trong nhà khô có thể khiến cổ họng của bạn cảm thấy thô ráp và ngứa ngáy. Thở bằng miệng – thường là do nghẹt mũi mãn tính – cũng có thể gây khô, đau họng.
• Chất kích ứng. Ô nhiễm không khí ngoài trời và ô nhiễm trong nhà như khói thuốc lá hoặc hóa chất có thể gây ra viêm họng mãn tính. Nhai thuốc lá, uống rượu và ăn thức ăn cay cũng có thể gây kích ứng cổ họng của bạn.
• Căng cơ bằng cách la hét, nói to hoặc nói chuyện trong thời gian dài mà không được nghỉ ngơi gây căng cơ cố họng gây tổn thương cổ họng
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). GERD là một rối loạn hệ thống tiêu hóa, trong đó axit dạ dày trào ngược lên đường ống thức ăn (thực quản).
• Các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác có thể bao gồm ợ chua, khàn giọng, trào ngược dịch dạ dày và cảm giác có khối u trong cổ họng.
• Nhiễm HIV. Đau họng và các triệu chứng giống cúm khác đôi khi xuất hiện sớm sau khi một người nào đó bị nhiễm HIV.
• Ngoài ra, một người nào đó dương tính với HIV có thể bị đau họng mãn tính hoặc tái phát do nhiễm nấm được gọi là nấm miệng hoặc do nhiễm vi rút có tên là cytomegalovirus (CMV), có thể nghiêm trọng ở những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương.
• Các khối u. Các khối u ung thư của cổ họng, lưỡi hoặc hộp thoại (thanh quản) có thể gây đau họng. Các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác có thể bao gồm khàn giọng, khó nuốt, thở ồn ào, nổi cục ở cổ và có máu trong nước bọt hoặc đờm.

Các yếu tố nguy cơ:

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị đau họng, nhưng một số yếu tố khiến bạn dễ mắc bệnh hơn, bao gồm:

• Tuổi tác. Trẻ em và thanh thiếu niên có nhiều khả năng bị viêm họng. Trẻ em từ 3 đến 15 tuổi cũng có nhiều khả năng bị viêm họng, bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn phổ biến nhất liên quan đến viêm họng.
• Tiếp xúc với khói thuốc lá. Hút thuốc lá và khói thuốc có thể gây kích ứng cổ họng. Việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ ung thư miệng, cổ họng và hộp thoại.
• Dị ứng. Dị ứng theo mùa hoặc các phản ứng dị ứng liên tục với bụi, nấm mốc hoặc lông thú cưng làm cho khả năng bị viêm họng cao hơn.
• Tiếp xúc với hóa chất kích ứng. Các hạt trong không khí do đốt nhiên liệu hóa thạch và các hóa chất gia dụng thông thường có thể gây kích ứng cổ họng.
• Nhiễm trùng xoang mãn tính hoặc thường xuyên. Dịch tiết ra từ mũi của bạn có thể gây kích ứng cổ họng của bạn hoặc lây lan nhiễm trùng.
• Thường tụ tập đông đúc: Nhiễm trùng do vi rút và vi khuẩn dễ dàng lây lan ở bất cứ nơi nào mọi người tụ tập, cho dù ở trung tâm giữ trẻ, lớp học, văn phòng hoặc máy bay.
• Khả năng miễn dịch suy yếu. Nói chung, bạn dễ bị nhiễm trùng hơn nếu sức đề kháng của bạn thấp. Các nguyên nhân phổ biến làm giảm khả năng miễn dịch bao gồm HIV, tiểu đường, điều trị bằng steroid hoặc thuốc hóa trị, căng thẳng, mệt mỏi và chế độ ăn uống kém.

Điều trị bệnh viêm họng như thế nào

Nếu cơn đau họng là do virus thường kéo dài từ 5-7 ngày có thể tự khỏi mà không cần điều trị

Khi bị viêm họng chủ yếu sẽ điều trị triệu chứng mà không điều trị nguyên nhân

Cách điều trị triệu chứng bao gồm:

• Giảm đau, hạ sốt: thường dùng nhất là các thuốc chứa acetaminophen với các biệt dược như Paracetamoll, Efferalgan, … hay với trẻ em thường dùng Hapacol
• Giảm sưng viêm: thường dùng kháng viêm NSAID như Ibuprofen, celecoxib, …
• Giảm dị ứng: các dẫn chất kháng histamine H1: fexofenadine, cetirizine, loratadin, ….
• Nhóm điều trị ho, long đờm: thường sử dụng thuốc ho bổ phế, siro ho có nhiều loại trên thị trường
• Ngoài ra có thể dùng kẹo ngậm chứa các thành phần giúp giảm triệu chứng như kẹo ngậm chứa gừng, chứa methol giúp gây tê và cảm giác mát lạnh, khử trùng
• Một số thảo dược cũng giúp giảm ho và đau họng như: mật ong, chanh, gừng dừng để ngậm hoặc pha nước uống

Nếu nguyên nhân do vi khuẩn triệu chứng kèo dài sốt có thể dài ngày hơn và cần điều trị nguyên nhân do có thể gây biến chứng viêm nhiễm tại nơi khác nếu không diệt được vi khuẩn gây bệnh. Do đó bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh để diệt khuẩn

LƯU Ý: cần sử dụng kháng sinh đúng và đủ liều theo chỉ định của bác sĩ, không ngưng kháng sinh khi chưa hết liệu trình ngay cả khi hết triệu chứng bệnh

Nguy cơ lây nhiễm và phòng ngừa

Viêm họng do virus và vi khuẩn thì theo đó sẽ truyền virus và vi khuẩn từ người bệnh sang người lành với những con đường lây nhiễm như tiếp xúc với dịch tiết của bệnh nhân qua nước bọt, bệnh nhân hắt hơi, dịch xúc họng. Do đó người bị bệnh nên tránh tiếp xúc với người khác để truyền bệnh

Còn nếu do những nguyên nhân khác thì sẽ không gây lây nhiễm mà do đáp ứng miễn dịch của từng cá nhân

Cách tốt nhất để ngăn ngừa viêm họng là tránh các nguyên nhân gây ra chúng và thực hành vệ sinh tốt. Hãy làm theo những lời khuyên sau và dạy con bạn làm như vậy:

• Rửa tay kỹ lưỡng và thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, và sau khi hắt hơi hoặc ho.
• Tránh dùng chung thức ăn, ly uống nước hoặc đồ dùng.
• Ho hoặc hắt hơi vào khăn giấy và vứt đi. Khi cần thiết, hãy hắt hơi vào khuỷu tay của bạn.
• Sử dụng chất khử trùng tay chứa cồn để thay thế cho việc rửa tay khi không có xà phòng và nước.
• Tránh dùng miệng chạm vào điện thoại công cộng hoặc vòi uống nước.
• Thường xuyên vệ sinh điện thoại, điều khiển TV và bàn phím máy tính bằng chất tẩy rửa khử trùng. Khi bạn đi du lịch, hãy lau sạch điện thoại và điều khiển từ xa trong phòng khách sạn của bạn.
• Tránh tiếp xúc gần với những người bị bệnh.

Lời khuyên về chăm sóc bệnh viêm họng

Bất kể nguyên nhân gây đau họng của bạn là gì, các chiến lược chăm sóc tại nhà này có thể giúp bạn giảm bớt các triệu chứng của bạn hoặc con bạn:

• Nghỉ ngơi: Ngủ nhiều hơn và hạn chế nói để cổ họng nghỉ ngơi
• Đồ uống: hãy dùng dạng lỏng ấm như trà không chứa caffein hoặc nước ấm với mật ong có thể làm dịu cơn đau họng.
• Súc miệng bằng nước muối. Súc miệng bằng nước muối từ 1/4 đến 1/2 thìa cà phê (1,25 đến 2,50 mililit) muối ăn đến 4 đến 8 ounce (120 đến 240 mililit) nước ấm có thể giúp làm dịu cơn đau họng. Trẻ em trên 6 tuổi và người lớn có thể súc miệng dung dịch và sau đó nhổ ra.
• Làm ẩm không khí. Sử dụng máy làm ẩm không khí mát để loại bỏ không khí khô có thể gây kích ứng thêm cho chứng đau họng, đảm bảo vệ sinh máy tạo ẩm thường xuyên để không phát triển nấm mốc hoặc vi khuẩn. Hoặc ngồi vài phút trong phòng tắm ướt át.
• Cân nhắc kẹo ngậm hoặc kẹo cứng. Một trong hai loại thuốc này có thể làm dịu cơn đau họng, nhưng không nên cho trẻ từ 4 tuổi trở xuống dùng vì nguy cơ nghẹt thở.
• Tránh các chất gây kích ứng. Giữ nhà của bạn không có khói thuốc lá và các sản phẩm tẩy rửa có thể gây kích ứng cổ họng.
• Không nên uống rượu và cấc chất gây mất nước của cơ thể
• Nên ăn nhiều rau quả, uống đủ nước

Một số lời khuyên về thực phẩm:

• Nên sử dụng thức ăn ở dạng mềm như cháo, súp, … để tránh cảm giác đau khi nuốt
• Ăn nhiều trái cây chứa vitamin và các dưỡng chất để tăng đề kháng:

• • Chuối: cung cấp nhiều natri, kali, … để giữ nước và tăng cường miễn dịch
  • Cà rốt cũng cấp nhiều vitamin A và E tăng sức đề kháng

• Uống nhiều nước và các chất lỏng ấm giúp cổ họng ẩm, trơn tru, tạo màng nhấy bảo vệ họng và phổi
• Mật ong: chứa nhiều acid amin và protein giúp tăng cường sức khở đồng thời tạo lớp màng nhầy cho cổ họng
• Gừng: chứa tinh dầu kích thích vị giác đồng thời có tính sát khuẩn và nóng ấm là ấm cho cơ thể khi bị cảm lạnh
• Các thực phẩm chứa nhiều vitamin C như nước chanh, cam, ….

Một chế độ ăn uống hợp lý cùng cách chăm sóc bảo vệ bản thân tốt sẽ giúp bạn tránh được nhiều căn bệnh. Do đó hãy luôn cập nhật kiến thức khi hiểu biết chúng ta sẽ bảo vệ bản thân tốt nhất.